मुलांचा अभ्यास कसा घ्यावा ?

आजच्या स्पर्धात्मक काळात आपल्या मुलांनी अभ्यासात उजवा व्हावा अशी प्रत्येक आई-बाबांची इच्छा असते. पण फक्त अभ्यास घेणं म्हणजे त्यांना पुस्तकांपाशी बसवणं नव्हे – हे एक नातं जोपासण्याचं काम आहे. आपण अभ्यास घेतो म्हणजे केवळ अभ्यास शिकवतो असं नाही, तर संवाद, प्रेरणा आणि आत्मविश्वासही देतो.

म्हणूनच अभ्यास घेताना काही महत्त्वाचे पैलू लक्षात ठेवणं आवश्यक आहे.

अभ्यासाची सुरुवात संवादाने होते.

"काय शिकतोय आज?", "काय आवडलं तुला यात?" – असे सहज, प्रेमळ प्रश्न विचारून सुरुवात करा.

मुलांनी अभ्यास कंटाळवाणा नव्हे तर गोड अनुभव वाटावा, यासाठी आपण अभ्यास एकत्र, संवादातून घ्यायला हवा.

जेव्हा मुलं ऐकली जातात, समजून घेतली जातात, तेव्हा ती खुलेपणाने शिकतात.

लहान मुलांचा अभ्यास घेणं म्हणजे खरंच पेशन्स आणि संयमाचं काम आहे.

मुलं कधी विसरतात, गोंधळतात, चुकतात – तेव्हा ओरडण्याऐवजी प्रेमाने समजावून द्या.

रागावल्याने भीती निर्माण होते, पण संयम ठेवला तर आत्मविश्वास वाढतो.

हे कायम ध्यानात ठेवा – आपण त्यांच्या उन्नतीसाठी हे करत आहोत.

"तू खूप हुशार आहेस",

"हे किती छान केलं!",

"तू मोठा होऊन सायंटिस्ट होणार आहेस" –

अशा सकारात्मक वाक्यांनी मुलं फुलतात.

कारण...

आई-बाबा जे म्हणतात, तेच मुलांना खरं वाटतं.

जर तुम्ही म्हणालात, "तू नालायक आहेस, तुला काही कळत नाही" –

तर मुलंही तेच खरं मानू लागतात आणि आत्मविश्वास खचतो.

पण जर तुम्ही म्हणालात,

"तू तर शिवाजी महाराजांसारखा शूर आहेस",

"तू तर खूपच हुशार आहेस!"

तर ते तसेच व्हायचा प्रयत्न करतात.

पालकांचे शब्द म्हणजे त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाची पायाभरणी असते.

"शेजारचा बघ, कसा अभ्यास करतो",

"त्याला किती मार्क्स मिळाले!"

अशी तुलना केल्याने मुलांच्या मनात न्यूनगंड निर्माण होतो.

याऐवजी बोला –

"तू तुला हवे असलेलं स्वप्न पूर्ण करायचं आहे ना? म्हणून अभ्यास आवश्यक आहे."

मुलांना शिकवा की हा अभ्यास त्यांच्या स्वप्नांचा मार्ग आहे – स्पर्धेचा नव्हे.

मुलांना अभ्यासामागचं कारण समजलं पाहिजे.

"हा अभ्यास तुला डॉक्टर/इंजिनिअर/आर्किटेक्ट व्हायला मदत करेल" –

हे लक्षात राहिलं की अभ्यास त्यांना आपोआप महत्त्वाचा वाटू लागतो.

स्वतःसाठी शिकणं हीच खरी प्रेरणा असते.

तसं शिकायला लागले की स्वयंअध्ययनाची गोडी लागते.

अभ्यास मजेशीर आणि आनंददायी बनवा

रंगीत पेन, फ्लॅशकार्ड्स वापरा

विषय कथांमधून समजावून द्या

थोडं थोडं ब्रेक घ्या

प्रश्नोत्तरांचा खेळ करा

अभ्यास हा कंटाळवाणा "शत्रू" नसून, एक आनंददायी "सखा" आहे – हे त्यांना समजलं पाहिजे.

मुलांचा अभ्यास म्हणजे फक्त ज्ञान देणं नव्हे, तर त्यांचं आत्मभान, आत्मविश्वास आणि स्वप्नं घडवण्याचं साधन आहे.

यासाठी आपली तीन शस्त्रं असायला हवीत –

प्रेम, संयम आणि सकारात्मक संवाद.

> "मुलं आपल्याला फक्त ऐकत नाहीत –

ते आपल्यावर विश्वास ठेवतात.

म्हणून आपल्या प्रत्येक शब्दाने त्यांचं आयुष्य घडू शकतं."